รู้สาเหตุ ผิวแพ้ง่าย คืออะไร อาการเป็นอย่างไร ดูแลรักษาอย่างไรให้ผิวแข็งแร็ง

ผิวแพ้ง่าย เป็นปัญหาที่พบบ่อยและเกิดขึ้นกับหลาย ๆ คน โดยเฉพาะในสภาพแวดล้อมปัจจุบันที่เต็มไปด้วยมลภาวะและสารเคมีที่อาจทำให้เกิดการระคายเคือง โดยผู้ที่มีผิวแพ้ง่ายมักมีความไวต่อสิ่งกระตุ้น เช่น ผลิตภัณฑ์ดูแลผิวที่ไม่เหมาะสม สภาพแวดล้อม รวมไปถึงความเครียด

เรามาทำความเข้าใจกันดีกว่าว่าผิวแพ้ง่ายคืออะไร มีอาการและสาเหตุอย่างไร การดูแลและเลือกใช้ผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมสำหรับคนที่มีผิวแพ้ง่ายนั้นต้องเลือกอย่างไรสามารถติดตามได้ในบทความนี้ครับ

ทำความรู้จัก ผิวแพ้ง่าย คืออะไร

ผิวแพ้ง่าย (Sensitive Skin) คือ ผิวที่มีความไวต่อสิ่งกระตุ้นต่าง ๆ มากกว่าปกติ เช่น มลภาวะ ผลิตภัณฑ์ดูแลผิว หรือการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อม ส่งผลให้ผิวเกิดการระคายเคืองได้ง่าย สาเหตุหลักเกิดจากเกราะป้องกันผิว (Skin Barrier) ที่อ่อนแอ โดยผู้ผิวแพ้ง่ายมักจะมีการตอบสนองต่อปัจจัยภายนอกหรือผลิตภัณฑ์ที่ไม่ส่งผลกระทบต่อคนทั่วไป

อาการของผิวแพ้ง่าย เป็นอย่างไร?

ผิวแพ้ง่าย ดูยังไง ? การสังเกตอาการเป็นสิ่งสำคัญ เพราะผิวแพ้ง่ายสามารถแสดงออกมาได้หลากหลายรูปแบบ ซึ่งอาการที่พบบ่อย ได้แก่

• ผิวแดง ระคายเคืองง่าย มีอาการเมื่อสัมผัสกับผลิตภัณฑ์บางชนิด หรือหลังล้างหน้าด้วยน้ำอุ่นผิวจะแดงขึ้น รู้สึกแสบร้อน
• ผิวแห้งลอกเป็นขุยจากการสูญเสียความชุ่มชื้นและน้ำมันธรรมชาติของผิว
• คัน แสบผิวมักเกิดหลังใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีสารเคมีรุนแรง น้ำหอม หรือแอลกอฮอล์
• ผื่น สิวมีผื่นหรือสิวขึ้นจากการตอบสนองต่อสารกระตุ้น เช่น ฝุ่นหรือสารเคมี
• ไวต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมมีอาการแดงแสบคันเมื่อเจอกับอากาศร้อนจัด เย็นจัด หรือแห้งเกินไป

สาเหตุผิวแพ้ง่าย เกิดจากอะไรบ้าง

ผิวแพ้ง่ายนั้นสามารถเกิดได้จากหลากหลายปัจจัย สามารถแบ่งออกเป็นปัจจัยภายใน เช่น กรรมพันธุ์ ระบบภูมิคุ้มกัน หรือโรคผิวหนังบางชนิด และปัจจัยภายนอกที่เกิดจากสิ่งแวดล้อมและการดูแลผิวที่ไม่เหมาะสม การรู้จักสาเหตุจะช่วยให้เราสามารถดูแลผิวให้สุขภาพดีขึ้นได้

ปัจจัยภายในที่ทำให้เกิดผิวแพ้ง่าย

• กรรมพันธุ์
  ลักษณะผิวที่แพ้ง่ายอาจสามารถถ่ายทอดผ่านทางพันธุกรรม หากคนในครอบครัวมีปัญหาผิวแพ้ง่ายนั้นโอกาสที่จะมีผิวในลักษณะเดียวกันจะสูงขึ้น
• ระบบภูมิคุ้มกันที่ไวเกินไป
  การตอบสนองของระบบภูมิคุ้มกันต่อสารกระตุ้นบางชนิด เช่น สารเคมีหรือฝุ่นละออง อาจรุนแรงเกินไป ส่งผลให้ผิวระคายเคืองได้ง่าย
• ผิวหนังแห้ง
  การที่ผิวขาดน้ำมันธรรมชาติและสูญเสียความชุ่มชื้น อาจทำให้ผิวอ่อนแอและไวต่อการระคายเคือง
• โรคผิวหนังบางชนิด
  โรคผิวหนัง เช่น โรคผื่นภูมิแพ้ผิวหนัง (Atopic Dermatitis)

ปัจจัยภายนอกที่ทำให้เกิดผิวแพ้ง่าย

• สภาพอากาศและมลภาวะ
  การเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิ ความชื้น หรือการสัมผัสกับมลพิษ เช่น ฝุ่นละออง ควันรถ อาจกระตุ้นให้ผิวเกิดการระคายเคือง
• การใช้ผลิตภัณฑ์ที่ไม่เหมาะสม
  ผลิตภัณฑ์ที่มีสารเคมีรุนแรง เช่น น้ำหอม แอลกอฮอล์ มีสารหลายชนิด หรือสารกันเสีย สามารถทำให้ผิวระคายเคืองได้
• การล้างหน้าหรืออาบน้ำบ่อยเกินไป
  การล้างหน้าหรืออาบน้ำบ่อยเกินไป หรือการใช้น้ำอุณหภูมิสูง อาจทำให้ผิวสูญเสียความชุ่มชื้นและน้ำมันตามธรรมชาติ
• UV จากแสงแดด
  การสัมผัสแสงแดดโดยไม่มีการป้องกัน อาจทำลายเกราะป้องกันผิวและกระตุ้นให้เกิดการระคายเคือง
• ผลิตภัณฑ์ในชีวิตประจำวัน
  เช่น สารเคมีในผลิตภัณฑ์ทำความสะอาด หรือเครื่องสำอางที่ไม่ได้มาตรฐาน เป็นปัจจัยที่สามารถกระตุ้นให้ผิวอักเสบได้

หากเป็นผิวแพ้ง่าย ควรเลือกใช้ผลิตภัณฑ์อะไรดี

สำหรับคนที่ผิวบอบบางแพ้ง่าย ใช้อะไรดี? หมอแนะนำให้เลือกผลิตภัณฑ์ที่ออกแบบมาเพื่อ เสริมเกาะป้องกันผิว และช่วยให้ผิวกลับมาแข็งแรง พร้อมลดความเสี่ยงของการระคายเคืองเนื่องจากผลิตภัณฑ์ที่ใช้ในทุกวันสามารถส่งผลกระทบต่อปัญหาสุขภาพผิวในระยะยาวได้ ซึ่งแพทย์ได้แนะนำผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสำหรับปัญหาผิวแพ้ง่ายไว้ดังนี้

1. คลีนซิ่งผิวแพ้ง่าย: ใช้คลีนซิ่งสูตรอ่อนโยนที่ไม่มีแอลกอฮอล์และน้ำหอม 
2. โฟมล้างหน้าสำหรับผิวแพ้ง่าย: ควรเลือกโฟมล้างหน้าสูตรปราศจากน้ำหอม แอลกอฮอล์ และสารระคายเคือง เช่น SLS (Sodium Lauryl Sulfate) เน้นใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีค่า pH ใกล้เคียงกับผิว (pH 5.5) เพื่อคงความสมดุลของเกราะป้องกันผิว
3. โทนเนอร์ผิวแพ้ง่าย: ใช้โทนเนอร์ที่ไม่มีส่วนผสมของแอลกอฮอล์และน้ำหอม เพื่อเตรียมผิวสำหรับการบำรุงเลือกสูตรที่ช่วยเสริมความชุ่มชื้นและลดการระคายเคือง เช่น กรดไฮยาลูรอนิก (Hyaluronic Acid)
4. เซรั่มผิวแพ้ง่าย: เลือกเซรั่มที่มีส่วนผสมของสารลดการอักเสบ เช่น ไนอาซินาไมด์ (Niacinamide) หลีกเลี่ยงเซรั่มที่มีกรดเข้มข้น เช่น AHA/BHA
5. มอยเจอร์ไรเซอร์ผิวแพ้ง่าย: มอยเจอร์ไรเซอร์ที่เหมาะกับผิวแพ้ง่ายควรมีส่วนผสมที่ช่วยปลอบประโลมผิว เช่น เซราไมด์ (Ceramide) และ แพนทีนอล (Panthenol) หลีกเลี่ยงสูตรที่มีน้ำหอม สารระคายเคือง หรือมีส่วนผสมของสารหลายชนิด
6. กันแดดผิวแพ้ง่าย: เลือกกันแดดที่เนื้อบางเบาและควรเป็น Physical Sunscreen ซึ่งก่อให้เกิดการระคายเคืองต่ำ หลีกเลี่ยงสูตรที่มีน้ำหอมและสารเคมีป้องกันแดด Chemical Sunscreen

แนวทางการดูแลรักษาตัวเองสำหรับคนผิวแพ้ง่าย ให้ผิวแข็งแรง

ผิวแพ้ง่ายนั้นต้องมีการดูแลอย่างอ่อนโยนและใส่ใจเป็นพิเศษ เพื่อการมีสุขภาพผิวที่แข็งแรง และลดความถี่และโอกาสที่จะเกิดการระคายเคือง

1. ล้างหน้าให้ถูกวิธี
   ใช้ผลิตภัณฑ์ล้างหน้าที่เหมาะสำหรับผิวแพ้ง่าย ปราศจากน้ำหอม หรือมีสารผลัดเซลล์ผิว ล้างหน้าเพียงวันละ 2 ครั้ง เช้าและเย็น โดยใช้น้ำอุณหภูมิห้อง เพื่อรักษาความชุ่มชื้นไม่แห้งเกินไป เลือกผลิตภัณฑ์บำรุงผิวที่อ่อนโยนสำหรับผิวแพ้ง่าย
2. ใช้มอยเจอร์ไรเซอร์
   เพื่อช่วยเพิ่มความชุ่มชื้นและเสริมเกราะป้องกันผิวให้แข็งแรง หลีกเลี่ยงผลิตภัณฑ์ที่มีน้ำหอม แอลกอฮอล์ หรือสารกันเสีย
3. ปกป้องผิวจากแสงแดด
   ใช้ครีมกันแดดสำหรับผิวแพ้ง่ายที่มีค่า SPF 50 PA+++ สวมหมวกปีกกว้าง และพกร่มเมื่อออกนอกบ้าน
4. ดื่มน้ำให้เพียงพอ
   เพื่อเพิ่มความชุ่มชื้นให้ผิวจากภายใน ใช้เครื่องเพิ่มความชื้นในห้องหากต้องอยู่ในห้องแอร์เป็นเวลานาน ๆ
5. ลดการสัมผัสกับปัจจัยระคายเคือง
   หลีกเลี่ยงการอยู่ในบริเวณที่มีฝุ่น ควัน หรือมลภาวะสูง ใช้ถุงมือป้องกันเมื่อสัมผัสกับสารเคมีหรือสารทำความสะอาด
6. ทดสอบผลิตภัณฑ์ใหม่ก่อนใช้งาน
   ทดสอบผลิตภัณฑ์โดยการทาลงบนผิวบริเวณท้องแขน จากนั้นสังเกตอาการ 24-48 ชั่วโมง
7. งดการขัดผิวหรือใช้ผลิตภัณฑ์ผลัดเซลล์ผิว
   หากต้องการผลัดเซลล์ผิว ควรเลือกผลิตภัณฑ์สูตรอ่อนโยนที่เหมาะกับผิวแพ้ง่ายและปรึกษาแพทย์ก่อน

คนที่ผิวแพ้ง่าย มักจะเป็นสิวแบบไหนบ้าง ?

สำหรับคนที่มีปัญหาผิวแพ้ง่าย ซึ่งอาจจะทำให้ผิวเกิดปัญหาสิวประเภทต่าง ๆ ได้ง่ายขึ้นกว่าผิวทั่วไป ซึ่งสิวที่เกิดขึ้นจะมีประเภทของสิวดังนี้

1. สิวผด
2. สิวอักเสบ
3. สิวอุดตัน
4. สิวจากสารระคายเคือง
5. สิวฮอร์โมน
6. สิวจากการแพ้ 

ปัจจัยที่ควรหลีกเลี่ยงสำหรับผู้มีผิวแพ้ง่าย

ผู้ที่มีปัญหาผิวแพ้ง่ายควรหลีกเลี่ยงปัจจัยดังนี้

1. การใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีน้ำหอม มีส่วนผสมของสารหลายชนิด หรือสารกันเสีย  
2. การสัมผัสแสงแดดโดยตรงโดยไม่มีการป้องกัน
3. การล้างหน้าบ่อยเกินไป
4. การใช้สครับหรือขัดผิวแรงๆ
5. การสัมผัสกับฝุ่นละอองและมลภาวะโดยตรง
6. การทดลองผลิตภัณฑ์ใหม่โดยไม่ทดสอบก่อน
7. การใช้เครื่องสำอางที่หมดอายุหรือไม่สะอาด
8. การรับประทานอาหารที่ก่อให้เกิดการอักเสบ เช่น อาหารที่มีน้ำตาลสูง อาหารทอด หรือแอลกอฮอล์ ซึ่งอาจกระตุ้นให้ผิวไวต่อสิ่งกระตุ้น
9. การสัมผัสกับสารเคมีในบ้าน เช่น น้ำยาทำความสะอาดที่มีสารกัดกร่อน ควรใส่ถุงมือป้องกันเมื่อใช้งาน

วิธีการทดสอบอาการผิวแพ้ง่าย

• วิธีสะกิด
  นำสารทดสอบการแพ้หยดลงบนผิวและใช้เข็มสะกิดให้สารเข้าไปในผิวหนังเล็กน้อยและดูการตอบสนอง
• วิธีปิดสารทดสอบบนผิวหนัง (Patch test)
  นำสารทดสอบใส่ในแผ่นทดสอบแล้วแปะไว้ที่แผ่นหลัง จากนั้นเปิดอ่านผลที่วันที่ 3 วันที่ 5 (และวันที่ 7 ในบางกรณี) โดยก่อนเปิดอ่านผลในวันที่ 3 งดโดนน้ำบริเวณที่่ทดสอบ
• การตัดชิ้นเนื้อจากผิวหนังส่งตรวจ
  สำหรับวิธีการนี้จะใช้ในรายที่มีผื่นที่ต้องวินิจฉัยแยกโรคอื่น ๆ

ผิวแพ้ง่าย อันตรายไหม ?

ผิวแพ้ง่ายไม่ใช่ภาวะที่อันตราย แต่หากดูแลไม่ดี อาจนำไปสู่ปัญหาผิวเรื้อรัง เช่น ปัญหาสิว หรืออาการหน้าแดง คันใบหน้า ดังนั้นการใส่ใจดูแลให้ผิวสุขภาพดีอยู่เสมอจึงมีความสำคัญ

สรุป

การมีผิวแพ้ง่ายไม่ใช่ปัญหาที่น่ากังวลหากดูแลผิวได้ถูกวิธี และหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้น เลือกผลิตภัณฑ์ที่เหมาะสมกับผิวจะทำให้มีสุขภาพผิวที่ดีขึ้นได้