ต่อมไขมันโตบนใบหน้า เกิดจากอะไร? อันตรายไหม เผยสาเหตุและวิธีรักษา

ต่อมไขมัน สามารถก่อปัญหากวนใจได้มากมาย โดยเฉพาะเมื่อมัน “โต” ขึ้น! ปัญหาต่อมไขมันโต ไม่ใช่เรื่องเล็ก ๆ เพราะเมื่อต่อมไขมันทำงานหนักเกินไป หรือผลิตน้ำมันมากเกินความจำเป็น ก็กลายเป็นตัวการสำคัญที่ทำให้เกิดปัญหาผิวมากมาย ทั้งสิว ผิวมัน และสิวอุดตัน รวมถึงการทำให้หน้ามันเยิ้ม ที่ส่งผลต่อความมั่นใจอีกด้วย แล้วสาเหตุที่แท้จริงของการที่ต่อมไขมันโตขึ้นคืออะไร? มีอาการอย่างไรบ้าง? และจะรักษาให้หายขาดได้ไหม? ตามไปหาคำตอบพร้อมกันเลย

ต่อมไขมันคืออะไร

ต่อมไขมัน คือ ต่อมเล็ก ๆ ที่อยู่ใต้ผิวหนัง หน้าที่หลักคือการผลิตน้ำมันที่เรียกว่า “ซีบัม” ซีบัมจะออกมาหล่อเลี้ยงผิวหนังและเส้นผม ช่วยให้ผิวชุ่มชื้น ไม่แห้งกร้าน แต่ถ้าต่อมไขมันผลิตซีบัมออกมาเยอะเกินไป ก็จะทำให้ผิวมันเยิ้ม เกิดสิว และปัญหาผิวอื่น ๆ ตามมาได้
ถ้าต่อมไขมันโตจะเกิดอะไรขึ้น ? พอต่อมไขมันโตขึ้น มันก็จะผลิตน้ำมันออกมาเยอะขึ้นตามไปด้วย ผลที่ตามมาก็คือผิวจะมันเยิ้ม รูขุมขนอุดตัน และอาจเกิดสิวได้ นอกจากนี้ ยังอาจเกิดเป็นตุ่มเล็ก ๆ สีขาวหรือสีเหลืองอ่อน บริเวณใบหน้า โดยเฉพาะรอบดวงตา ตุ่มเหล่านี้เรียกว่า “ต่อมไขมันโต” หรือ “Sebaceous Gland Hyperplasia”

หน้าที่ของต่อมไขมัน

หน้าที่หลักของต่อมไขมัน คือการผลิตซีบัม (Sebum) ซึ่งเป็นน้ำมันหล่อลื่นผิว ซีบัมนี้ไม่ได้มีดีแค่ทำให้ผิวชุ่มชื้นอย่างเดียว แต่ยังมีส่วนผสมพิเศษมากมาย เช่น ไตรกลีเซอไรด์ แว็กซ์ เอสเตอร์ และสควาเลน ซึ่งแต่ละตัวต่างก็มีหน้าที่สำคัญในการดูแลผิวของเรา

• ปกป้องผิว: ซีบัมจะเคลือบผิวไว้ ทำให้ผิวมีความยืดหยุ่น ไม่แห้งกร้าน และยังเป็นเกราะป้องกันแบคทีเรียและสิ่งสกปรกต่าง ๆ ไม่ให้เข้าสู่ผิวได้ง่าย
• รักษาความชุ่มชื้น: ซีบัมจะช่วยกักเก็บความชุ่มชื้นไว้ในผิว ทำให้ผิวไม่แห้งตึง
• ขนส่งสารอาหาร: ซีบัมจะช่วยขนส่งวิตามิน E ซึ่งจัดเป็นกลุ่มสารต้านอนุมูลอิสระไปยังผิว ช่วยให้ผิวแข็งแรง ลดการเกิดริ้วรอย และชะลอความเสื่อมของผิว

สาเหตุของการเกิดต่อมไขมันโต

ต่อมไขมันโต เกิดจากต่อมไขมันทำงานผิดปกติ ผลิตน้ำมันออกมาเยอะเกินไป จนน้ำมันไปอุดตันรูขุมขน ทำให้เกิดตุ่มนูนขึ้นมา แล้วทำไมต่อมไขมันถึงทำงานหนักเกินไป มาดูเหตุผลดังนี้

• ฮอร์โมนเพศชาย: ฮอร์โมน Androgen ที่ทำให้ต่อมไขมันผลิตน้ำมันทำงานหนักขึ้น ทำให้น้ำมันออกมาเยอะ
• พันธุกรรม: บางคนอาจจะได้รับมรดกทางพันธุกรรมมา ทำให้โรงงานผลิตน้ำมันทำงานหนักตั้งแต่เกิด
• อายุ: เมื่ออายุมากขึ้น ผิวหนังจะเสื่อมสภาพ เหมือนโรงงานผลิตน้ำมันเริ่มเก่า ทำงานไม่ค่อยดีเท่าเดิม
• แสงแดด: แสงแดดก็เหมือนกับความร้อนที่ทำให้โรงงานผลิตน้ำมันทำงานหนักขึ้น
• ยาบางชนิด: ยาบางชนิด เช่น ยาสเตียรอยด์ หรือยาคุมกำเนิด ก็อาจจะไปกระตุ้นให้โรงงานผลิตน้ำมันทำงานหนักขึ้นได้

อาการของต่อมไขมันโต

เคยสังเกตเห็นตุ่มเล็ก ๆ สีขาวหรือเหลืองบนใบหน้าของไหม? ตุ่มเหล่านี้อาจเป็นสัญญาณว่าคุณกำลังเผชิญกับปัญหาต่อมไขมันโตอยู่นั่นเอง ซึ่งจะมีอาการลักษณะดังนี้

• ขนาด: มักมีขนาดประมาณ 2-3 มิลลิเมตร
• สี: สีขาวหรือสีเหลือง
• ความรู้สึก: ไม่เจ็บ ไม่คัน ไม่เหมือนสิวที่อักเสบ
• ตำแหน่ง: พบได้บ่อยบริเวณใบหน้า โดยเฉพาะรอบดวงตา หน้าผาก จมูก และแก้ม
• ไม่สามารถบีบออกได้: ต่างจากสิวที่สามารถบีบออกได้ ตุ่มเหล่านี้จะแข็งและไม่สามารถบีบออกได้

สามารถเกิดขึ้นที่บริเวณใดได้บ้าง

ตุ่มเล็ก ๆ สีขาว ๆ ที่เรียกว่าต่อมไขมันโต มักจะชอบโผล่มาให้เห็นบนใบหน้าของเราเป็นพิเศษ เพราะใบหน้าของเรามีต่อมไขมันอยู่หนาแน่นกว่าส่วนอื่น ๆ ของร่างกาย โดยเฉพาะหน้าผาก จมูก คาง และแก้ม มีต่อมไขมันอยู่จำนวนมาก เมื่อต่อมไขมันเหล่านี้มีปัญหา ก็เลยส่งผลให้เกิดตุ่มนูนขึ้นมาได้ง่าย

ใครที่มีโอกาสเกิดต่อมไขมันโตบนใบหน้า

อาการต่อมไขมันโต จะมาเยือนเราช่วงที่อายุเริ่มมากขึ้น โดยเฉพาะ ผู้ใหญ่วัยกลางคน เป็นช่วงที่ผิวเริ่มบอบบาง รูขุมขนกว้าง และต่อมไขมันก็เริ่มทำงานหนักขึ้น ผลิตน้ำมันออกมาเยอะ ทำให้อุดตันและเกิดเป็นตุ่มเล็ก ๆ บนใบหน้า แต่ไม่ใช่ว่าจะเกิดขึ้นกับผู้ใหญ่ทุกคน บางครั้งก็อาจพบใน เด็กทารกแรกเกิด หรือวัยรุ่นได้เช่นกัน

ส่งผลเสียอย่างไรบ้าง

ต่อมไขมันโต นั้นไม่ใช่แค่ปัญหาเรื่องความสวยงาม แต่ยังส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวันของเราได้หลายด้านเลย นอกจากจะทำให้เกิดตุ่มนูนเล็ก ๆ บนใบหน้าแล้ว ยังมีผลเสียอื่น ๆ ตามมาอีกมากมาย ดังนี้

• สิวตามมาติด ๆ เมื่อต่อมไขมันผลิตน้ำมันออกมาเยอะเกินไป รูขุมขนก็จะอุดตันง่ายขึ้น ทำให้เกิดสิวตามมาได้ (อ่านข้อมูลเกี่ยวกับสาเหตุเกิดสิวเพิ่มเติม: สิวคืออะไร เกิดจากสาเหตุใดบ้าง?)
• ขาดความมั่นใจ ตุ่มนูนเล็ก ๆ บนใบหน้าอาจทำให้เราขาดความมั่นใจ กลัวที่จะออกไปพบปะผู้คน และส่งผลต่อความสัมพันธ์กับผู้อื่น
• การรักษาที่ยุ่งยาก การรักษาต่อมไขมันโตอาจต้องใช้เวลานาน และอาจต้องใช้วิธีการรักษาที่หลากหลาย เช่น เลเซอร์ หรือการผ่าตัด ซึ่งก็ต้องใช้ค่าใช้จ่ายที่สูงขึ้นตามไปด้วย
• รู้สึกไม่สบายตัว แม้ว่าโดยทั่วไปแล้วต่อมไขมันโตจะไม่เจ็บ แต่บางคนก็อาจรู้สึกคัน หรือระคายเคืองผิวได้

วิธีการรักษาต่อมไขมันโต

การรักษาต่อมไขมันโตนั้นมีหลากหลายวิธี ซึ่งแต่ละวิธีก็จะมีข้อดีแตกต่างกันไป การเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมจะขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น ขนาดและจำนวนของตุ่มนูน สภาพผิวของแต่ละบุคคล และความรุนแรงของอาการ ลลิษาคลินิกมีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนัง พร้อมให้คำปรึกษาและวางแผนการรักษาที่ตรงกับปัญหาของคุณ เพื่อให้คุณกลับมามีผิวหน้าที่เรียบเนียนและมั่นใจอีกครั้ง มาดูกันว่ามีวิธีการรักษาอะไรบ้าง ดังนี้

• เลเซอร์ CO2 เป็นวิธีที่ได้รับความนิยมมาก เพราะสามารถกำจัดตุ่มนูนได้อย่างรวดเร็ว ไม่ทิ้งรอยแผล และเห็นผลชัดเจนตั้งแต่ครั้งแรก
• จี้ด้วยไฟฟ้า วิธีนี้ก็ได้ผลดีเช่นกัน แต่มีข้อเสียคืออาจทิ้งรอยแผลเป็นได้ แพทย์มักจะใช้วิธีนี้ในกรณีที่ตุ่มนูนมีขนาดใหญ่
• คลื่นวิทยุ Acgen เป็นเทคโนโลยีที่ทันสมัย ช่วยลดการทำงานของต่อมไขมันได้โดยตรง ไม่ต้องใช้ยา และไม่มีผลข้างเคียง
• บำบัดด้วยความเย็น วิธีนี้จะใช้ความเย็นในการทำลายตุ่มนูน แต่ก็อาจทำให้ผิวหนังบริเวณรอบ ๆ เสียหายได้
• การผ่าตัด เป็นวิธีที่ใช้ในกรณีที่ตุ่มนูนมีขนาดใหญ่และวิธีอื่น ๆ ไม่ได้ผล แต่ต้องระมัดระวังเรื่องแผลเป็น
• การใช้ยา แพทย์อาจจ่ายยาทาประเภทเรตินอยด์ เพื่อลดการผลิตน้ำมันและป้องกันการเกิดซ้ำ

5 การป้องกันต่อมไขมันโต

ต่อมาก็มาดูวิธีการง่าย ๆ ที่จะช่วยให้ผิวหน้าของเราเนียนใสไร้กังวลกันเลย ดังนี้

• ล้างหน้าให้สะอาด สดใส
  การล้างหน้าเป็นขั้นตอนพื้นฐานที่สำคัญมากในการดูแลผิวหน้า ควรเลือกใช้โฟมล้างหน้าที่เหมาะกับสภาพผิว โดยเฉพาะสูตรที่มีส่วนผสมของกรดซาลิไซลิกหรือเรตินอล จะช่วยลดความมันและป้องกันการอุดตันของรูขุมขนได้เป็นอย่างดี ลองนึกภาพว่าการล้างหน้าแต่ละครั้งเหมือนการทำความสะอาดบ้านให้สะอาดหมดจด

• หลีกเลี่ยงแสงแดดที่ร้อนแรง
  แสงแดดและรังสี UV เป็นตัวกระตุ้นให้ต่อมไขมันทำงานหนักขึ้น ทำให้ผลิตน้ำมันออกมาเยอะเกินไป ดังนั้นควรหลีกเลี่ยงการออกไปเผชิญแสงแดดโดยตรงในช่วงเวลาที่แดดแรง และอย่าลืมทาครีมกันแดดทุกครั้งก่อนออกจากบ้าน เพื่อปกป้องผิวจากรังสีอันตราย

• เลือกเครื่องสำอางที่เหมาะสม
  การเลือกใช้เครื่องสำอางก็มีส่วนสำคัญเช่นกัน ควรเลือกใช้เครื่องสำอางที่ระบุว่า “Oil-free” หรือไม่มีส่วนผสมของน้ำมัน เพราะจะช่วยลดโอกาสในการเกิดสิวหรือซีสต์บนผิวหน้าได้ และอย่าลืมทำความสะอาดเครื่องสำอางให้หมดจดก่อนนอน เพื่อป้องกันไม่ให้รูขุมขนอุดตัน

• แต่งหน้าเบา ๆ
  การแต่งหน้ามากเกินไปอาจทำให้รูขุมขนอุดตันได้ง่าย ดังนั้นควรแต่งหน้าในปริมาณที่พอเหมาะ และเน้นการใช้ผลิตภัณฑ์ที่มีเนื้อบางเบา ไม่หนักผิว

• ห้ามบีบสิวเด็ดขาด!
  การบีบสิวเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำอย่างยิ่ง เพราะอาจทำให้เกิดการอักเสบ รอยแดง และรอยแผลเป็นได้ นอกจากนี้ยังอาจทำให้ต่อมไขมันโตขึ้นอีกด้วย (อ่านบทความข้อเสียของการบีบสิวเพิ่มเติม )

คำถามที่พบได้บ่อย (FAQs)

ต่อมไขมันโตขึ้น อันตรายไหม？

ต่อมไขมันโตขึ้นนั้น ไม่ถือว่าเป็นอันตราย เป็นเพียงภาวะที่ต่อมไขมันใต้ผิวหนังมีขนาดใหญ่ขึ้นกว่าปกติ ทำให้เกิดตุ่มเล็ก ๆ สีขาวหรือเหลืองอ่อนบนผิวหนัง

ต่อมไขมันโตแตกต่างจากสิวหิน อย่างไรบ้าง?

ต่อมไขมันโต มีลักษณะเป็นตุ่มนูนเล็ก ๆ สีขาวหรือเหลืองอ่อน จะขึ้นเกิดเดี่ยว ๆ หรือเป็นกลุ่ม สามารถพบได้ทั่วใบหน้า ที่จะแตกต่างจากสิวหินที่มีลักษณะเป็นตุ่มนูนเล็ก ๆ สีขาวขุ่นหรือสีเหลือง มักพบเป็นกลุ่ม ๆ เฉพาะบริเวณรอบดวงตา

ต่อมไขมันโตขึ้นหายเองได้ไหม？

ต่อมไขมันอุดตันบางครั้งอาจหายไปเองได้ แต่หากปล่อยทิ้งไว้นาน อาจทำให้เกิดการอักเสบและกลายเป็นสิวได้ การใช้ยาทาสำหรับสิวอุดตัน เช่น Retinoids จะช่วยลดโอกาสในการเกิดสิวใหม่และทำให้สิวอุดตันยุบลงได้เร็วขึ้น

บทสรุป

ต่อมไขมันคือต่อมเล็กใต้ผิวหนังที่ผลิตซีบัมเพื่อหล่อเลี้ยงผิวและเส้นผม เมื่อทำงานผิดปกติจะทำให้เกิดต่อมไขมันโต ซึ่งมีสาเหตุจากปัจจัยต่าง ๆ เช่น ฮอร์โมน พันธุกรรม อายุ และแสงแดด ซึ่งการป้องกันและดูแลต่อมไขมันโตทำได้โดยการล้างหน้าอย่างถูกวิธี หลีกเลี่ยงแสงแดด เลือกใช้เครื่องสำอางที่เหมาะสม และหลีกเลี่ยงการบีบสิว สำหรับผู้ที่มีปัญหาต่อมไขมันโต ลลิษาคลินิกมีแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านผิวหนังพร้อมให้คำปรึกษาและวางแผนการรักษาที่เหมาะสม เพื่อช่วยให้คุณมีผิวหน้าที่เรียบเนียนและมั่นใจอีกครั้ง