เส้นเลือดขอด คืออะไร? อันตรายไหม แชร์ 6 แนวทางป้องกัน

ภัยเงียบอย่างเส้นเลือดขอด อาจเป็นภัยเงียบที่แฝงอยู่ในชีวิตประจำวันของคุณ โรคนี้พบได้บ่อยในกลุ่มผู้หญิง, ผู้สูงอายุ, หญิงตั้งครรภ์, และผู้ที่มีน้ำหนักเกิน มาดูกันว่าอะไรคือสาเหตุหลักที่ทำให้เกิดเส้นเลือดขอด ทั้งจากพฤติกรรมการใช้ชีวิตประจำวันอย่างการนั่งหรือยืนเป็นเวลานาน ๆ , การเดินในท่าเดิมซ้ำ ๆ , รวมถึงปัจจัยด้านโภชนาการและฮอร์โมนในร่างกาย และที่สำคัญที่สุด

หมอจะพาจะมาดูกันว่ามีวิธีรักษาเส้นเลือดขอดแบบไหนได้บ้าง เพื่อให้คุณห่างไกลจากภาวะเส้นเลือดขอดที่เป็นปัญหาทั้งด้านสุขภาพและความสวยงาม

เส้นเลือดขอด คืออะไร?

เส้นเลือดขอด คือภาวะที่หลอดเลือดดำบริเวณใต้ผิวหนังชั้นตื้นเกิดการขยายขนาด คดเคี้ยว และสามารถมองเห็นได้ด้วยตาเปล่า พบบริเวณขา

โดยปกติแล้วหลอดเลือดดำมีหน้าที่ลำเลียงเลือดกลับสู่หัวใจด้วยความดันประมาณ 20 มิลลิเมตรปรอท เลือดจากกล้ามเนื้อขาจะไหลเข้าสู่หลอดเลือดดำส่วนลึก ขณะที่เลือดจากผิวหนังและเนื้อเยื่อรอบนอกจะไหลไปตามหลอดเลือดดำส่วนตื้น หากมีความผิดปกติของการเชื่อมต่อกันระหว่างหลอดเลือดดำสองส่วนนี้ จะทำให้เลือดไหลย้อนกลับลงมายังหลอดเลือดดำส่วนตื้น ส่งผลให้หลอดเลือดดำส่วนปลายโป่งพองและขยายตัวออกจนกลายเป็น “ภาวะหลอดเลือดขอด” ซึ่งเป็นความผิดปกติของหลอดเลือดดำที่พบได้บ่อยที่สุดที่ทำให้ต้องมาพบหมอผิวหนังเพื่อรับการรักษา

เส้นเลือดขอด เกิดจากอะไร

เส้นเลือดขอดเกิดจากสาเหตุหลัก ๆ ดังนี้

ปัจจัยด้านพฤติกรรมและสรีระ

1. การยืน นั่ง หรือเดินนาน ๆ
   กิจวัตรประจำวันที่ต้องใช้ท่าทางเหล่านี้เป็นเวลานาวนานและต่อเนื่อง ส่งผลให้การไหลเวียนของเลือดไม่สะดวกและเกิดแรงดันภายในหลอดเลือดดำสูงขึ้น
2. น้ำหนักตัวมากเกินไป
   น้ำหนักที่เพิ่มขึ้นจะสร้างแรงดันสูงในหลอดเลือดบริเวณขา ทำให้เส้นเลือดขอดเกิดขึ้นได้ง่าย
3. อายุที่เพิ่มขึ้น เมื่ออายุมากขึ้น
   ผนังหลอดเลือดดำจะสูญเสียความยืดหยุ่น และลิ้นเล็ก ๆ ภายในหลอดเลือดที่ทำหน้าที่ป้องกันการไหลย้อนกลับของเลือดจะเสื่อมสภาพ ทำให้เลือดคั่งและเกิดเส้นเลือดขอด

ปัจจัยด้านเพศและกรรมพันธุ์

• เพศหญิง
  ผู้หญิงมีโอกาสเกิดเส้นเลือดขอดมากกว่าผู้ชาย เนื่องจากปัจจัยด้านฮอร์โมน การตั้งครรภ์ และการใช้ยาคุมกำเนิด ซึ่งล้วนส่งผลต่อความยืดหยุ่นของหลอดเลือด
• การตั้งครรภ์
  การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนและการขยายตัวของมดลูกที่ไปกดทับหลอดเลือดเป็นสาเหตุสำคัญของการเกิดเส้นเลือดขอดในหญิงตั้งครรภ์ โดยส่วนใหญ่มักจะหายไปเองภายใน 3 เดือนหลังคลอด
• กรรมพันธุ์
  หากมีประวัติคนในครอบครัวเคยเป็นเส้นเลือดขอดมาก่อน คุณจะมีความเสี่ยงสูงที่จะเป็นด้วยเช่นกัน

อาการของเส้นเลือดขอด

เส้นเลือดขอดจะแสดงอาการแตกต่างกันไปตามความรุนแรง ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็น 3 ระยะ ดังนี้

ระยะแรกเริ่ม

ในระยะนี้ อาจรู้สึกปวดน่อง โดยเฉพาะหลังจากนั่งหรือยืนเป็นเวลานาน อาการปวดมักจะค่อย ๆ ดีขึ้นและผ่อนคลายไปเองหลังจากได้พัก

ระยะปานกลาง

เมื่อเส้นเลือดขอดพัฒนามากขึ้น คุณจะเริ่มมีอาการปวดเมื่อยตุบ ๆ บริเวณน่อง ซึ่งอาจรุนแรงขึ้นจนกลายเป็นตะคริว นอกจากนี้ ยังอาจสังเกตเห็นเท้าบวม และเส้นเลือดดำโป่งพอง บริเวณขาพับได้ชัดเจนขึ้น ผิวหนังบริเวณนั้นอาจมีสีคล้ำขึ้น และในบางรายอาจมีเลือดออกใต้ผิวหนัง เนื่องจากเส้นเลือดขอดแตก

ระยะรุนแรง

ระยะที่น่าเป็นห่วงที่สุด โดยอาการที่อันตรายคือ เส้นเลือดขอดแตก ซึ่งอาจทำให้เกิดภาวะตกเลือดได้ นอกจากนี้ ยังอาจพบภาวะแทรกซ้อนทางผิวหนัง เช่น ผิวหนังอักเสบ หรือ แผลเรื้อรัง ที่รักษาได้ยากตามมา

มีภาวะแทรกซ้อนอะไร้บาง? ที่คนไข้ควรรู้

แม้ว่าเส้นเลือดขอดจะเป็นภาวะที่พบได้บ่อยและมักไม่เป็นอันตรายถึงชีวิต แต่ก็อาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่แตกต่างกันไป ตั้งแต่ความไม่สบายเล็กน้อยไปจนถึงปัญหาสุขภาพที่ร้ายแรง ซึ่งสามารถแบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้ดังนี้

ภาวะแทรกซ้อนทั่วไปจากเส้นเลือดขอด

• แผลที่ผิวหนัง
  เส้นเลือดขอดที่รุนแรงสามารถทำให้เกิดแผลที่เจ็บปวดบนผิวหนัง โดยเฉพาะบริเวณใกล้ข้อเท้า ซึ่งมักจะพบผิวหนังมีสีคล้ำหรือเปลี่ยนสีก่อนที่จะเกิดแผล
• อาการบวมและปวดขา
  เส้นเลือดในบริเวณใกล้เคียงอาจขยายใหญ่ขึ้น ทำให้มีอาการปวดและบวมที่ขา หากคุณมีอาการปวดหรือบวมที่ขาบ่อย ๆ ควรรีบไปพบหมอ เพราะอาจเป็นสัญญาณเริ่มต้นของการเกิดลิ่มเลือด
• เส้นเลือดขอดปริแตก
  เส้นเลือดขอดที่อยู่ใกล้ผิวหนังอาจปริแตกได้ แม้จะทำให้เลือดออกเพียงเล็กน้อย แต่ก็ควรไปหาหมอเพื่อประเมินอาการและรับการรักษาที่เหมาะสม

ภาวะแทรกซ้อนรุนแรงและอันตรายจากเส้นเลือดขอด

ภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้พบได้ไม่บ่อยนัก แต่เป็นเรื่องสำคัญที่คุณควรทราบและรีบไปหาหมอทันทีหากมีอาการ

• ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำส่วนลึก
  ภาวะรุนแรงที่เกิดลิ่มเลือดอุดตันในหลอดเลือดดำส่วนลึก โดยเฉพาะในขา หากคุณมีเส้นเลือดขอดที่รุนแรง คุณจะมีความเสี่ยงสูงที่จะเป็น DVT อาการที่พบบ่อยได้แก่ ปวด บวม และ แดง ที่ขา ลิ่มเลือดชนิดนี้สามารถเกิดได้ที่แขนหรือส่วนอื่น ๆ ของร่างกายเช่นกัน
• ภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอด
  ภาวะนี้เป็นอันตรายถึงชีวิต เกิดขึ้นเมื่อลิ่มเลือดจาก DVT เคลื่อนที่ไปอุดตันในหลอดเลือดแดงที่ปอด อาการที่บ่งชี้ภาวะนี้ ได้แก่ เจ็บหน้าอก หายใจลำบาก ไอ (อาจมีเลือดปน), หัวใจเต้นเร็ว เหงื่อออก และ เป็นลม หากคุณมีอาการใด ๆ ที่อาจบ่งบอกถึงภาวะลิ่มเลือดอุดตันในปอด

ควรพบแพทย์เมื่อไหร่

โดยทั่วไปแล้ว เส้นเลือดขอดที่ขาจะไม่ก่อให้เกิดอาการรุนแรงและไม่จำเป็นต้องได้รับการรักษาเป็นพิเศษ อย่างไรก็ตาม หากเส้นเลือดขอดเริ่มส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน รวมถึงปัญหาด้านความสวยงาม หรือคุณเริ่มมีอาการเจ็บปวด รวมถึงอาการต่าง ๆ เหล่านี้ ก็ถึงเวลาที่ควรไปพบหมอ

• เส้นเลือดขอดทำให้คุณรู้สึกเจ็บปวด หรืออึดอัด
• บางครั้งอาจรู้สึกแสบร้อนที่ผิวหนังบริเวณเส้นเลือดขอด
• มีอาการแสบร้อนบริเวณผิวหนังรอบเส้นเลือดขอด ความปวดขาโดยเฉพาะช่วงกลางคืนยังสามารถรบกวนการนอนหลับของคุณได้อย่างมาก

การวินิจฉัยเส้นเลือดขอด

นอกจากการซักประวัติทางการแพทย์และตรวจร่างกายแล้ว การวินิจฉัยเส้นเลือดขอดสามารถทำได้โดยการ อัลตราซาวด์หลอดเลือด วิธีนี้จะช่วยให้หมอสามารถตรวจดูการไหลเวียนของเลือดและโครงสร้างของหลอดเลือดที่ขาได้อย่างละเอียด เพื่อยืนยันภาวะเส้นเลือดขอดและประเมินความรุนแรง

วิธีการรักษาเส้นเลือดขอด

การรักษาเส้นเลือดขอดมีหลากหลายวิธี โดยหมอจะพิจารณาจากอาการและความรุนแรงของแต่ละบุคคล เพื่อวางแผนการรักษาที่เหมาะสมที่สุด ตั้งแต่การปรับเปลี่ยนพฤติกรรมไปจนถึงการรักษาด้วยวิธีทางการแพทย์

การปรับเปลี่ยนพฤติกรรม

ในระยะแรก หรือเพื่อป้องกันไม่ให้เส้นเลือดขอดแย่ลง หมอผิวหนังจะแนะนำ ดังนี้

• หลีกเลี่ยงการยืนหรือนั่งนิ่ง ๆ เป็นเวลานาน: หากจำเป็นต้องทำให้หาโอกาสขยับตัว ยืดเส้นยืดสาย หรือเดินบ้าง
• ควบคุมน้ำหนักตัว: การมีน้ำหนักเกินจะเพิ่มแรงดันในหลอดเลือดดำบริเวณขา
• ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ: โดยเฉพาะการเดิน เพื่อเสริมสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อน่อง ซึ่งจะช่วยให้ระบบไหลเวียนเลือดทำงานได้ดีขึ้น

วิธีการรักษาทางการแพทย์

สำหรับผู้ที่มีอาการเส้นเลือดขอดเกิดขึ้นแล้ว มีหลายวิธีที่สามารถรักษาให้หายได้ แต่จำเป็นต้องอยู่ภายใต้การดูแลของหมอผิวหนังผู้เชี่ยวชาญเท่านั้น

• การฉีดยาเข้าหลอดเลือดขอด (Sclerotherapy)
  วิธีนี้เหมาะสำหรับเส้นเลือดขอดที่มีขนาดเล็ก (น้อยกว่า 3 มิลลิเมตร) หรือใช้รักษาเส้นเลือดขอดเล็ก ๆ ที่ยังคงเหลืออยู่หลังจากการผ่าตัด โดยหมอจะฉีดยาเข้าไปในเส้นเลือดเพื่อทำให้เกิดการแข็งตัว ตีบตัน และหยุดการไหลเวียนของเลือดในบริเวณนั้น
• Dual Yellow Laser เลเซอร์สีเหลือง (578 nm)
  ทำลายเส้นเลือดฝอยเล็ก ๆ ทำให้รอยแดงจางลงโดยไม่ทำลายผิวภายนอก จึงไม่ทิ้งรอยช้ำหรือแผล และเลเซอร์สีเขียว (511 nm) ช่วยลดเม็ดสีผิว ทำให้ผิวขาวกระจ่างใสและรอยเส้นเลือดฝอยจางลงอย่างเห็นได้ชัดตั้งแต่ครั้งแรกที่ทำ
• Vbeam Laser
  เป็นเลเซอร์ Pulsed Dye Laser (PDL) ความยาวคลื่น 595 นาโนเมตร ทำงานโดยส่งแสงตรงเข้าทำลายเม็ดเลือดแดงในเส้นเลือดฝอยหรือเส้นเลือดขอดที่ผิดปกติ ทำให้เส้นเลือดหดตัวและจางลงได้อย่างแม่นยำโดยไม่ทำลายเนื้อเยื่อข้างเคียง พร้อมทั้งกระตุ้นการสร้างคอลลาเจนใต้ผิวหนัง ช่วยให้ผิวเรียบเนียนและกระชับขึ้น
• การสวมถุงน่องทางการแพทย์หรือการพันผ้ายืด
  ถุงน่องทางการแพทย์จะช่วยพยุงกล้ามเนื้อและหลอดเลือดบริเวณที่เป็นเส้นเลือดขอด มักจะแนะนำให้สวมหลังจากได้รับการรักษาด้วยวิธีอื่น เพื่อช่วยให้กล้ามเนื้อกระชับและป้องกันการเกิดเส้นเลือดขอดซ้ำ
• การผ่าตัดเอาเส้นเลือดขอดออก
  (Surgical Stripping/Phlebectomy) วิธีนี้เหมาะสำหรับเส้นเลือดขอดขนาดใหญ่ หรือเส้นเลือดที่มีภาวะแทรกซ้อนที่รุนแรง โดยหมอจะทำการผ่าตัดนำเส้นเลือดขอดที่มีปัญหาออกไป

การดูแลตัวเองเมื่อเป็นเส้นเลือดขอด

เพื่อบรรเทาและป้องกันเส้นเลือดขอด ควรออกกำลังกายสม่ำเสมอ เปลี่ยนอิริยาบถบ่อย ๆ ยกขาสูง และสวมถุงน่องสำหรับเส้นเลือดขอด นอกจากนี้ ให้หลีกเลี่ยงรองเท้าส้นสูงและเสื้อผ้ารัดรูป ควบคุมน้ำหนัก ทานอาหารกากใยสูง และบริหารข้อเท้า หากปวดหรือบวม ให้ประคบเย็นและใช้หมอนรองขาเสมอ

หมอแชร์! แนวทางการป้องกันเส้นเลือดขอด

เส้นเลือดขอดสามารถป้องกันได้ด้วยการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมในชีวิตประจำวัน เพื่อส่งเสริมการไหลเวียนโลหิตที่ดีและลดแรงกดต่อหลอดเลือดดำในขา ลองทำตามคำแนะนำเหล่านี้

• ใส่ใจเรื่องอาหาร: การรับประทานอาหารที่มีกากใยสูงช่วยป้องกันท้องผูก ซึ่งเป็นสาเหตุหนึ่งที่เพิ่มแรงดันในหลอดเลือดดำ ส่วนการลดปริมาณโซเดียมจะช่วยลดอาการบวม
• ออกกำลังกายสม่ำเสมอ: เช่น ว่ายน้ำ เดิน ปั่นจักรยาน หรือโยคะ ช่วยให้กล้ามเนื้อน่องทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพและส่งเสริมการไหลเวียนเลือด โดยไม่ทำให้กล้ามเนื้อเมื่อยล้าจนเกินไป
• ควบคุมน้ำหนัก: การรักษาน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์ที่เหมาะสมจะช่วยลดแรงกดดันต่อหลอดเลือดดำในขา
• เลือกเสื้อผ้าที่ไม่รัดแน่น: หลีกเลี่ยงเสื้อผ้าที่รัดแน่นเกินไป โดยเฉพาะบริเวณเอว ขาหนีบ และต้นขา เพราะอาจขัดขวางการไหลเวียนของเลือดกลับสู่หัวใจ
• สวมถุงน่องช่วยพยุง: ถุงน่องชนิดนี้จะให้แรงกดเล็กน้อยบริเวณขา ซึ่งช่วยเพิ่มแรงดันต่อกล้ามเนื้อและกระตุ้นการไหลเวียนของเลือด มีงานวิจัยในปี 2018 พบว่าการสวมถุงน่องช่วยพยุงเป็นเวลาหนึ่งสัปดาห์ช่วยลดอาการปวดเมื่อยจากเส้นเลือดขอดได้

คำถามที่พบได้บ่อย-FAQs

การรักษาเส้นเลือดขอดมีค่าใช้จ่ายเท่าไหร่

ค่าใช้จ่ายในการรักษาเส้นเลือดขอดจะแตกต่างกันไปมาก ขึ้นอยู่กับหลายปัจจัย เช่น วิธีการรักษา จำนวนขาที่รักษา ความรุนแรงและขนาดของเส้นเลือดขอด สถานพยาบาล เป็นต้น

กินอะไรช่วยลดเส้นเลือดขอด

การทานอาหารที่มี โพแทสเซียมสูง เช่น อัลมอนด์ ถั่วพิสตาชิโอ และกล้วยหอม มีประโยชน์ต่อผู้ที่มีเส้นเลือดขอด เพราะมีส่วนช่วยควบคุมความดันโลหิต ซึ่งส่งผลดีต่อสุขภาพหัวใจและหลอดเลือดโดยรวม

สรุป

เส้นเลือดขอดเป็นปัญหาที่พบได้บ่อย โดยเฉพาะในผู้หญิง ผู้สูงอายุ และผู้ที่มีน้ำหนักเกิน การป้องกันด้วยการออกกำลังกายสม่ำเสมอ การควบคุมน้ำหนัก และการหลีกเลี่ยงการนั่งยืนนาน ๆ ถือเป็นสิ่งสำคัญ หากมีอาการปวดหรือส่งผลกระทบต่อชีวิตประจำวัน ควรพบหมอเพื่อรับคำปรึกษาและการรักษาที่เหมาะสม